Γαρ Εγγύς

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὃ Δαμασκηνὸς γεννήθηκε ἀπὸ ἐπιφανῆ ἕλληνοσυριακη οἰκογένεια τὸ 676 στὴ Δαμασκό. Ὃ πατέρας τοῦ ἦταν ὑπουργὸς ἐπὶ τῶν ὑποθέσεων τοῦ ὑπόδουλου χριστιανικοῦ πληθυσμοῦ. Ἀνάλογο ἀξίωμα ἀνέλαβε καὶ ὃ Ἰωάννης, ἀλλὰ σύντομα ἐγκατέλειψε τὴν κοσμικὴ δόξα προτιμώντας τὴν ταπεινὴ μοναχικὴ ζωὴ στὴ μονὴ τοῦ ἁγίου Σάββα ἔξω ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα.

Μετὰ ἀπὸ μία περίοδο σιωπῆς καὶ ἀφάνειας, ὃ ἅγιος Ἰωάννης ἀρχίζει τὸ τεράστιο συγγραφικό του ἔργο μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, τὸ ἔτος 760. Τὰ ἔργα τοῦ βρῆκαν καθολικὴ ἀναγνώριση καὶ ἐκτίμηση. Ἀπὸ τὰ συγγράμματα τοῦ ξεχωρίζουν τὰ Δογματικὰ καὶ τὰ Ποιητικά. Στὴν πρώτη κατηγορία ἀνήκουν ἢ «Πηγὴ Γνώσεως», οἱ τρεῖς πραγματεῖες «Περὶ Εἰκόνων» καθὼς καὶ ἢ «"Ἔκθεσις τῆς Ὀρθόδοξου Πίστεως». Στὸ τελευταῖο βρίσκει κανεὶς συγκεντρωμένη τὴ διδασκαλία τῶν πατέρων τῶν πρώτων ὀκτὼ αἰώνων μὲ τέτοιο τρόπο διατυπωμένη ὥστε νὰ ἀποτελεῖ τὴ βάση τῆς σύγχρονης συστηματικῆς θεολογίας. Στὸ ἄλλο ἔργο τοῦ «Περὶ Εἰκόνων» ἐξετάζει τὸ πρόβλημα τῆς εἰκονομαχίας καὶ εἶναι τέτοια ἢ ὀρθότητα τῶν κρίσεών του, ὥστε ἢ Ἐκκλησία ἀντλεῖ κυρίως ἂπ' αὐτὸ τὴν ἐπιχειρηματολογία τῆς σχετικὰ μὲ τὸ θέμα.

Ὃ ἅγιος Ἰωάννης ἦταν ἐπίσης σπουδαῖος ὑμνογράφος μὲ σπάνιο σὲ θεολογικὴ ἔμπνευση καὶ ὀμορφιὰ ποιητικὸ ἔργο. Θεωρεῖται εἰσηγητὴς τοῦ ποιητικοῦ εἴδους τῶν Κανόνων καὶ ὃ κατ' ἐξοχὴν συντάκτης τῆς «Παρακλητικῆς» (Ὤκτωηχου). Τὸ ὑπόλοιπο ἔργο τοῦ περιλαμβάνει ὁμιλίες, ἠθικά, ἁγιολογικὰ καὶ ἑρμηνευτικὰ κείμενα.

Ἢ Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴ μνήμη του στὶς 4 Δεκεμβρίου.

εἷς στίχον καὶ κατ' ἀλφάβητον

Ἀνεσπέρου φωτὸς ἢ γεννήτρια

ἕξαγγελοντι προσχες μοὶ δέομαι.

Βεβορβόρωμαι γὰρ καὶ ρερρύπωμαι

καὶ ζοφώδης ὃ τάλας γεγένημαι.

Γῆν ἐμίανα, οἰμοι! ὃ ἄθλιος

ταῖς πολλαις ἅμαρτιαίς μου, Δέσποινα.

Δία τοῦτο βοᾶ νῦν στενάζουσα

κατ' ἐμοῦ πρὸς κριτὴν τὸν ἀδέκαστον,

Ἐπιφέρουσα, οἰμοι! καὶ μάρτυρας

οὔρανον σὺν τοῖς ἄστροις καὶ ἥλιον.

Ζάλη δὲ λογισμῶν μὲ κατέλαβε

καὶ βυθίζει λοιπὸν πρὸς ἀπόγνωσιν.

Ἢ ψυχή μου τῷ τρόμω συνέχεται

ἀναμένουσα, φεῦ, τὴν ἀπόφασιν.

Θεοτόκε, τὴν πάσαν ἐλπίδα μου

ἐπὶ σὲ ἀνεθέμην ὃ ἄθλιος.

"Ἴδε πάσης αἰσχύνης πεπλήρωται

τοῦ οἴκετού σου, οἰμοι! τὸ πρόσωπον.

Καὶ δυσώπει ἀπαύστως ὂν ἔτεκες

οἶκτειρησαι κάμε τὸν ἀνάξιον.

Λυσον μόνη δεσμοὺς τοὺς ἄλυτούς μου

Λυτρωτὴν ἢ τῷ κοσμῶ κυήσασα.

Μελανθέντα καὶ σκότος γενόμενον

μετανοίας μὲ δάκρυσι λεύκανον.

Νεκρωθέντα πολλὴ ραθυμία μὲ

τὴν ζωήν μου ἢ τέξασα ἔγειρον.

Ξενωθέντα Θεοῦ καὶ ἀγγέλων μὲ

πρὸς αὐτοὺς ἐπαναγαγε αὔθις δέ.

"Ὄντως θαῦμα φρικτὸν πῶς ὑπέμεινε

τὰς ἐμᾶς ἁμαρτίας ὃ Κύριος.

Πῶς εὐθὺς εἰς πυθμένα τοῦ ἅδου μὲ

οὐ κατήγαγε ζῶντα τὸν ἄθλιον.

Τάβδον πῶς οὐ κατέπεμψεν ἄνωθεν

ἀφανῶς ἢ ρομφαίαν πατάξαι μέ.

Σὺ δὲ πάντως ταῖς σαῖς παρακλήσεσι

τὴν ζωὴν ἔδωρησω μοί, Δέσποινα.

Τὴν ἔμην ἔκζητουσα μετάνοιαν,

ἢν αὐτὸς μοὶ παρασχου τῷ δούλω σου.

Ὑπεράγαθε, σὺ γὰρ καὶ τεῖχος μου

καὶ λιμὴν καὶ ὀχύρωμα πέφυκας.

Φῶς μοὶ λάμψον τοῦ θείου προσώπου σου

ἐν νυκτι ἀμελείας καθεύδοντι.

Χάρισαι μοὶ κατάνυξιν, Δέσποινα,

στεναγμοὺς ἄσιγητους καὶ δάκρυα.

Ψυχικᾶς μου κηλίδας ἀποπλῦνον

καὶ τελείαν μοὶ δώρησαι ἄφεσιν.

Ὡς βροτὸς θεοφόρος ὑπάρχουσα

καὶ Θεὸν βροτοφόρον κυήσασα.

"Ἰδοιμὶ σέ, Μαρία, πανάχραντε,

νοεροις ὄφθαλμοις καὶ χαρήσομαι.

Ὢ ἰσχύς, ὢ ἔλπις ἄκαταισχυντε,

ὢ ζωὴ καὶ γλυκὺ φῶς τοῦ δούλου σου.

Ἀπὸ γλώττης βέβηλου καὶ στόματος

ρυπαροῦ τὴν εὔχην ταύτην προσδεξαι.

Νῦν καιρὸς βοηθείας καὶ σῶσον μὲ

ἐκ παθῶν καὶ πταισμάτων καὶ θλίψεων.

Νῦν χαρήτωσαν ἄγγελοι, Δέσποινα,

ἒπ' ἔμε καὶ δικαίων τὰ πνεύματα.

Ὅπως ἂν εὐχαρίστως δοξάζω σου

γεγηθῶς τὸ πανάγιον ὄνομα.

Yπερύμνητε, δύνασαι, οἶδα γάρ,

πρὸς Θεὸν ὅσα θέλεις, ὂν ἔτεκες.

Πηγή : Αρχιμ. Νικολάου Χατζηνικολάου

...στεναγμοίς αλαλήτοις

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ :ΑΘΩΣ